له سرطان سره د مبارزې بنسټ لخوا په مرمرینه ماڼۍ ملي سمپوزیم جوړ شوو
دا ملي سمپوزیم چې له سرطان سره د مبارزي په اړه په مرمرینه ماڼې کې جوړ شوی وو د قرانکریم په تلاوت پیل شو، په دسمپوزیم د هیواد د ولسمشر، لومړۍ میرمني، وزیرانو، ادارو او د اټومي انرژۍ عالي کمیسیون د اجرائیوي او تخصصي بورډ عمومي رئیس ښاغلي ډاکتر طاهر شاران ګډون کړی وو.
د افغانستان د اسلامي جمهوري ریاست جمهور رئیس محمد اشرف غني په خپلو خبرو کې د سرطانې ناروغۍ په هیواد کې یو بده پیښه وبلله او ویې ویل مونږ اړتیا لرو تر څو په خاصو او مشخصو اقداماتو سره په خاصه توګه له سرطان سره د مبارزي په برخه کې، له سرطان سره د مبارزي ګټور سمپوزیمونه یا شبکي رامنځته شي او په دي برخه کې یې د عامي روغتیا وزارت ته په جدي توګه سپارښتنه وکړه تر څو د دي ناروغیو د تشخیص او درملنې لپاره یو صحي مرکز جوړ کړي.
ښاغلي ولسمشر په دي برخه کې ګډ اقدامات په خاصه توګه د سرطان ناروغیو سره د مبارزي په برخه کې یوه لویه او اساسي اړتیا وبلله، او وویل نن د لومړۍ میرمنې د دفتر، د افغانستان طبي عالي شورا او له سرطان سره د مبارزي نهادونو د هڅو په برکت د عامه پوهاوي په برخه کې ډیر کارونه تر سره شوي.
له سرطان سره د مبارزي بیناد رئیسې نسرین اوریاخیل هم په دي ناسته کې ګډون درلود وویل ددي بیناد په مرسته د سرطانې عواملو د وقایي په برخه کې په ټول هیواد کې د عامه پوهاوي پروګرامونه په لاره اچولی ده.
همدارنګه له سرطان سره د مبارزي بنیاد رئیسي وویل د نړیوال سازمان د راپور په اساس هر کال په افغانستان کې ۲۰ زره کسان د سرطان په بیلابیلو ناروغیو اخته کیږي چې ۱۵ زره تنه یې په هماغه کال خپل ژوند له لاسه ورکوي او ۵ زره نور یې تر راتلونکو دوو کلونو پوري له منځه ځي. دا په داسي حال کې چې تر دي دمه په افغانستان کې د سرطانې ناروغیو د تشخیص او درملنې (رادیوتراپي) په برخه کې هیڅ کوم مرکز او کوم ځانکړي ظرفیتونه شتون نه لري.
په دي پروګرام کې د ښاغلي ډاکتر حیدري او ډاکټري رزغونه ترکي له خوا د سرطانې ناروغیو د تشخیص، درملنې او وقایي په اړه ګډونوالو ته علمي سیمینار وړاندي شو.
په یاده غونډه کې د اټومي انرژي عالي کمیسیون د اجرائیوي او تخصصي بورډ عمومي رئیس ډاکتر طاهر شاران د طبابت په برخه کې په خاصه توګه د سرطان د تشخیص او درملنه کې د هستوي ټکنالوژۍ د رول په اړه خبري وکړي.
ښاغلي ډاکتر شاران د موجوده ټکنالوژۍ او دستګاوو د راډیولوژي یا د سرطانې نقطو د انځوراخستنې په اړه هم خبري وکړي، او د سرطان د تشخیص او درملنې په برخه کې یې د هستوي طب او د راډیواکټیف د رادیو فارمسي د کارونې په برخه کې معلومات وړاندي کړل. او زیاته یې کړه چې تر دي دمه په هیواد کې د هستوي طب په واسطه د سرطان ناروغۍ د تشخیص او درملنې په برخه کې هیڅ کوم مرکز شتون نه لري.
د اټومي انرژي عالي کمیسیون د اجرائیوي او تخصصي بورډ رئیس همداراز په خپلو خبرو کې زیاته کړه چې دا اداره له مضره وړانګو سره د کارکونکو او ناروغانو د مصئونیت په برخه کې د راډیوتراپي مرکزونه او ایونایزونکو دستګاوو ته جوازونه ورکوي او همداراز د راډیواکټیف منابعو د وارداتو او کارونې او ایونایزونکو دستګاوو ته په افغانستان کې د سرطانې ناروغیو د تشخیص او درملنې په موخه د لازمو او نړیوال اټومې آژانس د اسټنډردونو او معیارونو سره سم د فعالیت په برخه کې اسانتیاوي رامنځ ته کړي.
همدارنګه د اټومي انرژۍ اداري له خوا د هستوي انرژۍ قانون جوړ او د هیواد د پارلمان له خوا تصویب او د ایونایزونکو وړانګو په وړاندي د ځان ساتنې مقرره توشیح شوي دي. سربیره پر دي څو نوري مقرري او لازمي ګړنلاري هم جوړي شوي چې دا مهال د د پروسس په حال کې دي.
دا اداره په مرکز سربیره د هیواد په ۵ زونونو کې د ایونایزونکو وړانګو د مصئونیت، د روغتونونو د فعالیت څخه د نظارت په برخه کې متخصصي کارکونکې لري.
همداراز ډاکټر طاهر شاران زیاته کړه د فزیک طب د متخصصي نیرو روزنه د هستوي طب، راډیولوژي، راډیوتراپی او د وړانګو په وړاندي د ځان ساتنه په برخه کې ډیره اړینه ده چې هر څومره ژر کیږي د هیواد په یوه پوهنتون یوه څانګه فعال شي. او دا یې هم وویل چې افغانستان په دي برخه کې د اوږد مهال لپاهر دوه زره متخصصو کسانو ته اړتیا ده.
همداراز ښاغلي شاران د افغانستان د اټومي انرژي عالي کمیسیون د سرطان په وړاندې د مبارزي ملي سمپوزیم سره هر اړخیزي مرستي وعده وکړه او د عامي روغتیا وزارت، د لوړوړ زده کړو وزارت او دا کمیسیون کولای شي د ګډو همکاریو په مرسته په هیواد کې د سرطان د تشخیص او درملنې مرکز لپاره یو ملي پلان باندي کار وکړي. او همدارنګه د کمیسیون په مرسته د هیواد د لومړنیو اړتیاوو په خاطر د سرطانې ناروغیو د تشخیصي مرکز جوړولو په برخه کې نړیوال اټومي انرژي اژانس د ۲ میلیونه ډالرو مرستي ژمنه کړي.
ددي پروګرام په دوام کې د مالي وزارت وزیر پوهاند محمد همایون قیومي هم خبري وکړي او د داسي مرکزونو د جوړولو په برخه کې یې له مربوطه وزارتونو او ادارو سره د هر ډول مالي مرستي ژمنه وکړه.
یاده غونډه د لوړو زده کړو وزارت وزیر عبدالتواب بالا کرزي په خبرو چې د اټومي انرژي عالي کمیسیون، عامي روغتیا وزارت او له سرطان سره د مبارزي بیناد په مرسته د سرطان تخصصي مرکز په جوړولو کې ددي وزارت د همکاریو زمنه وکړه پای ته ورسیده.
