ریاست نظارت از تطبیق تکنالوژی هستوی

یکی از مهمترین اهداف ریاست نظارت از تطبیق تکنالوژی هستوی حصول اطمینان از تامین امنیت، حفاظت و مصئونیت منابع تشعشع در کشور بوده که اتخاذ تصامیم مناسب برای مصؤنیت و کاهش معروضیت مریضان و کارمندان اشعه در فعالیت های مختلف تشعشع در بخش های رادیولوژی تشخصیه، رادیوتراپی، فعالیت های مرتبط به صنعت و غیره بوده که بدون تردید دستیابی به آن مستلزم وضع قوانین و طرزالعمل ها برای حفاظت در مقابل اشعه آیونایزکننده خواهد بود.     

دستیابی به اهداف فوق الذکر مستلزم پالیسی جامع درین بخش است، ما در تلاش هستیم زمینه مناسب برای معیاری شدن تجهیزات و دستگاه های تولید کننده شعاع آیونایزکننده، منابع تشعشع، آموزش کارمندان که با شعاع ایونایزکننده سر و کار دارند و آشنایی آنها با دستگاه های تصویر برداری طبی و دستگاه های شعاع آیونایزکننده و سکنر های امنیتی را ایجاد نمایم.

اول- بخش حفاظت، نظارت، کنترول، بررسی و صدور جواز نامه ها:            

کار یا فعالیت با دستگاه های تولید کننده اشعه آیونایزکننده در کشور باید در مسیر حرکت کند که اصول حفاظت در برابر اشعه در آن مراعات گردد، البته دستیابی به این اهداف مستلزم فرهنگ سازی و افزایش فرهنگ حفاظتی و مصئونیتی در سطح جامعه است. بدون تردید مراکز صحی، انجمن ها ، مجتمع محصلین پوهنتون ها و مراکز علمی میتوانند نقش مهمی در این زمینه داشته باشند.

بررسی معروضیت شعاعی افراد از دو دیدگاه، افراد مسلکی که حین کار دوز اشعه دریافت می کنند و همچنین افرادی که برای تشخیص و تداوی مرض شان به وسیله دستگاه های تولید کننده اشعه ایونایزه کننده طبی مورد آزمایش قرار می گیرند؛ حایز اهمیت است .

سالانه افرادی زیادی به دلایل مختلف تشخیصی و تداوی توسط آزمایش های خاصی در معرض اشعه قرار می گیرند. از این جهت چگونگی حفاظت در برابر پیامدهای ناشی از قرار گرفتن در معرض اشعه باید مورد توجه و بررسی قرار گیرد.

بر اساس قانون انرژی هستوی، مقرره حفاظت در برابر اشعه و مقرره جوازدهی هر گونه استفاده از تجهیزات و منابع تشعشع باید با اخذ مجوز از اداره انرژی هستوی کمیسیون عالی انرژی اتمی صورت گیرد. اداره  انرژی هستوی مسؤلیت ثبت و صدور جواز برای دستگا های مؤلد شعاع  آیونایزکننده ومنابع رادیواکتیف را که به اهداف مختلف در بخش های طبابت، صنعت ، زراعت و غیره استفاد میشوند، دارد. منابع تشعشع ازنظر مصئونیت و امنیت به ۵ کتگوری تقسیم بندی شده که صدور جواز برای هر کدام آنها مستلزم معیارات مختلف میباشد. جواز برای فعالیت های تشعشعی معمولا برای دوره یک ساله صادر که بعداز ختم تاریخ تمدید آن مطابق ماده ( ۹ ) قانون انرژی هسته ای حتمی بوده و هر گونه فعالیت  تشعشعی بدون داشتن جواز از اداره انرژی هستوی غیر مجاز میباشد.

هر شخص حقیقی یا حکمی که قصد فعالیت با مواد رادیواکتیف و یا دستگاه های تولید کننده شعاع آیونایز کننده برای اهداف مختلف در چوکات قوانین و مقررات را داشته باشند ضرورت است تا در مرحله اول درخواست نامه ویا اظهارنامه را به اداره انرژی هستوی تسلیم  نمایند  . قبل از صدور جواز فعالیت، اداره انرژی هستوی محل استفاده منابع ودستگاه های تولید شعاع آیونایز کننده را جهت اینکه معلومات داده شده توسط درخواست کننده صحت دارد یاخیر  مورد بررسی وتفتیش قرار میدهد. اگر در جریان تفتیش کدام نواقص رونما گردد تصمیم مقتضا اتخاذ میگردد.

شخصی حقوقی یا حکمی مکلف است که  جزئیات حفاظت در برابراشعه را به اداره انرژی هستوی معلومات داده  وفورم درخواستی را مکمل خانه پوری کرده ضم تمام اسناد خواسته شده، جواب استعلام و اویز بانکی را دوباره به ریاست تطبیق تکنالوژی هستوی تسلیم نماید.

بعد ازبررسی فورم درخواستی  وسایر اسنادتوسط ریاست تطبیق تکنالوژی هستوی درصورتیکه تمام معلومات ومدارک خواسته شده در فورم تکمیل باشد برای درخواست کننده جواز فعالیت با منابع تشعشع صادر میگردد.

نبود متخصص و افراد آموزش دیده در مراکز رادیولوژی که عمدتاً با مریضان سر و کار دارند، باعث میشود اشعه به مریض و یا هر عمل دیگری که با موضوع اشعه مرتبط است، در چوکات مناسب و معیاری انجام نشود. در صورت که دوز اشعه مورد استفاده از حد مجاز افزایش یابد، عوارض و پیامد های ناشی از آن نیز افزایش خواهد یافت که در نتیجه سبب بروز مشکلات مانند خستگی، حساسیت های پوستی و انواع مختلف سرطان ها خواهد شد. در رادیولوژي تشخیصیه هدف این است که با تصویربرداری به نتیجه برسیم که ارزش آن برای حفظ سلامت به مراتب بیشتر از خطر اشعه باشد بنا برین باید تمام عوامل موثر مورد توجه قرار گیرد.

لذا آگاهی، آشنایی و کاربرد دستورالعمل های مصؤنیتی توسط کارمندان اشعه، میتواند نقش مهم حفاظت در برابر شعاع ایونایز کننده ایفا کند. اگر این افراد آگاهی لازم را نداشته باشند در نتیجه رفتار بهداشتی آنها صحیح نبوده و ممکن است باعث آسیب رساندن به خود و یا به افرادی که جهت تشخیص یا درمان بیماری مجبور به استفاده از شعاع هستند، گردند. پس میزان آگاهی این افراد امری لازم و ضروری می باشد. از این جهت ریاست تطبیق تکنالوژی هستوی اداره انرژی هستوی مسئولیت دارد که از تمام دستگاه های پخش کننده شعاع آیونایزکننده و منابع رادیواکتیف در تمام بخش ها کنترول و نظارت نماید.

دوم- بخش صنعت:

یکی از اهداف عمده اداره انرژی هستوی، استفاده صلح آمیز از انرژی هستوی و تخنیک های آن در امور صنعت است، بدون شک امروز استفاده از انرژی هستوی و ایزوتوپ های صنعتی در بخش های مختلف صنعت برای  هیچ کسی پوشیده نبوده و استفاده از تخنیک های هستوی در صنعت بی نهایت زیاد می باشد و کشور هایی صنعتی و توسعه یافته در این قسمت سرمایه گذاری های بزرگ کرده و امروز در این بخش به دستاورد های شگرف دست یافته است.

با استفاده از ایزوتوپ های مختلف عناصر و مواد رادیواکتیف و تشعشات هسته ای می توانیم برای کنترول کیفیت و اندازه گیری دقیق تر و با سرعت بالا، این روش را جایگزین بسیار مناسبی برای روش های آنالیز وقت گیر و زمان‌بر و همچنین جلوگیری از هزینه های هنگفت پولی و مواد کیمیاوی کرد.

بنابر این استفاده از این تخنیک در تعیین کثافت سطوح، ضخامت، رطوبت خاک، لایه‌های نازک پلاستیکی، صفحات فلزی و نیز جهت پوشش روی صفحات مختلف، در صنایع نفت، گاز، کارخانجات کیمیاوی، پتروشیمی، صنایع کاغذ و چوب، صنعت موتر سازی، رنگ، سمنت، معدن، ساخت و ساز سرک ها و سد های آب ، برای جمع آوری اطلاعات علمی از محتویات خاک و تنظیم کشاورزی و جنگلات و سایر بخش های صنعتی موارد استعمال زیاد دارند.

این تخنیک ها در وزارت های شهرسازی و مسکن، وزارت زراعت، مالداری و آبیاری، وزارت انرژی و آب، وزارت معادن و پطرولیم و نیز در کارخانجات صنعتی و کیمیاوی و کمپنی های سرک سازی و سایر بخشهای مرتبط به صنعت استفاده می شود.

امروز کشور های پیشرفته و صنعتی دنیا از این تخنیک ها بصورت زیاد استفاده می کنتد، استفاده از گیج های هسته ای در بخش های ذکر شده هم تاثیر ویژه در کنترول کیفیت دارد و هم هزینه ای انجام آن‌ها کمتر بوده  و همچنین بازدهی اطلاعات آن در حین تجربه دقیق تر می باشند.

 اما با آنهم  کار با این تخنیک مشکلات و احتیاط های لازم را برای کارکن و کارفرما، شرکت و کمپنی های که این دستگاه ها را می سازند و نیز انتقال و نگهداری این دستگاه ها در محیط کار و ده ها موارد دیگر می باشند که باید در نظر گرفت. ما برای اطمنان بیشتر از چگونگی انجام و کیفیت پروژه های صنعتی، سرک سازی، سد های آب و غیره می توانیم از تخنیک گیج های هسته ای کار بگیریم و با به کارگیری از این روش می توان کاهش هزینه ها را در یک پروژه تا سقف میلیون‌ها دالر پائین آورد، لذا کارشناسان و متخصصین اداره انرژی هستوی کوشش می نمایند که تا با استفاده از مطالعات و تحقیقات علمی، کاربرد و استفاده از این تخنیک‌ها را از منابع مختلف علمی  جمع آوری نموده و را ه استفاده از این تخنیک را برای وزارت ها و ادارات مربوطه پیشکش نمایند تا باشد از یک طرف شگوفایی اقتصادی در پروژه های بنیادی و عمرانی کشور بوجود آیند و از طرف دیگر صرفه جوی در مصارف های هنگفت پروژه و بالا بردن سطح کیفیت و نیز کنترول  از کیفیت مواد کاری که در پروژه های عمرانی در نظر گرفته می شوند صورت می گیرد.

قابل ذکر است که اداره انرژی هستوی مسئولیت ثبت، بررسی و نظارت از تمام دستگاه ها و منابع که در این تخنیک ها به کار رفته است را دارند.

سوم-بخش زراعت:

افزایش روزافزون جمعیت و کمبود مواد غذایی در دنیا موجب توجه دانشمندان به ازدیاد محصولات زراعتی و همچنین بهبود کیفیت آنها گردیده است. بناءً در شرایط امروزی استفاده از مواد رادیواکتیف و تخنیک های هستوی انقلاب عظیمی در بهبود و بالا بردن سطح کیفیت محصولات زراعتی  به وجود آورده طوری که عناصر رادیو اکتیف در اکثر رشته های زراعتی ازجمله مدیریت آب و خاک و تغذیه گیاه ها، اصلاح نباتات ژنتیکی، علوم وترنری؛ کنترل آفات، صنایع غذایی و محیط زیست مورد استفاده قرار گرفته اند. بدون شک نیل به اهداف زراعتی پایدار بستگی به تعامل بین مواد غذایی خاک و منابع آبی موجود در جهت تولید عملکرد مناسب دارد.

 در این خصوص با استفاده از ایزوتوپ ها می توان میزان مطلوب کاربرد کودهای کیمیاوی بهترین زمان مصرف آن ها، مکان و مقدار آن ها در خاک، بررسی فعالیت مایکروارگانیزم های خاکی و همچنین نحوه انتقال عناصر غذایی در خاک و گیاه را بررسی نمود. از طرف دیگر با توجه به این که مصرف مواد کیمیاوی به منظور حفظ و نگهداری مواد غذایی نه تنها برای مصرف کنندگان بلکه برای محیط زیست مضر می باشد. استفاده از شعاع دهی محصولات زراعتی به عنوان یک روش بی خطر در پروسس و بهبود کیفیت محصولات زراعتی و همچنین نگهداری آن برای مدت طولانی دراکثر کشورهای جهان متداول شده است بنابراین کارشناسان و متخصصن اداره انرژی هستوی تلاش بر آن دارند که با استفاده از تخنیک های هستوی در زراعت و همچنین مفیدیت و موثریت این تخنیک ها را در بخش های مختلف زراعت مورد ارزیابی و بررسی قرار دهند و نیز روی چگونگی تطبیق این تخنیک ها در پروژه های بنیادی در وزارت زراعت و سکتورهای خصوصی در سطح کشور، کار نمایند.

همچنین اداره انرژی هستوی مسئولیت ثبت، بررسی و نظارت از تمام دستگاه ها و منابع که در این تخنیک ها استفاده می شوند را دارد.

چهارم- بخش لابراتوار و کمک های تخنیکی:

اداره انرژی هستوی با استفاده از فرصت های پیش آمده و همکاری هایی آژانس بین المللی انرژی اتمی و سازمان های دیگر که مرتبط با انرژی هستوی کار می کنند یک تعداد وسایل تخنیکی در بخش هایی مختلف کاری این اداره تهیه نموده است که  عملاً مورد استفاده کارشناسان و مختصصین اداره قرار دارند با استفاده از این وسایل در جهت حفاظت از کارمندان که با شعاع و مواد رادیواکتیف کار می کنند استفاده می نماید. همچنین در قسمت شناسایی مواد رادیواکتیف در معادن، کنترول مواد رادیواکتیف در بندرهای تجارتی افغانستان و نیز جلوگیری از قاچاق مواد رادیواکتیف و منابع بی سرپرست رادیواکتیف مورد استفاده قرار می گیرد.

پنجم- بخش (RASIMS)Radiation Safety Information Management System

یکی از مسئولیت های اداره انرژی هستوی، تبادل اطلاعات با آژانس بین المللی انرژی اتمی مربوط به مواد رادیواکتیف، دستگاه های آیونایزکننده و چگونگی تطبیق پروژه های تخنیکی آژانس بین المللی انرژی اتمی در کشور است. اداره انرژی هستوی در مطابقت به قانون انرژی هستوی، مقررات و طرزالعمل های وضع شده اداره و همچنین مطابق با معیار ها و طرزالعمل هایی آژانس بین المللی انرژی اتمی معلومات دقیق و به موقع را در سیستم مدیریت معلومات حفاظت در برابر اشعه را وارد سیستم می نماید.