نشست هیئت عالیرتبه کمیسیون عالی انرژی اتمی جمهوری اسلامی افغانستان با مقامات عالیرتبه سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی ایران
در هماهنگی آژانس بین المللی انرژی اتمی نشست همکاری های تخنیکی- علمی هستوی در قالب پروژه AFG-9007 و AFG-9008 میان کمیسیون عالی انرژی اتمی افغانستان و سازمان انرژی اتمی ایران جهت ارتقای ظرفیت کارشناسان و متخصصین کشور درعرصه های طب، صنعت و زراعت دایر گردیده بود. در این نشست دکتور طاهر شاران رئیس عمومی بورد اجرائیوی و تخصصی کمیسیون عالی انرژی اتمی، نماینده آژانس بین المللی انرژی اتمی، سه نفر از کارمندان وزارت خارجه NLO به شمول نماینده وزارت خارجه از سفارت افغانستان مقیم ویانا و یک تن از کارشناس هسته‌ای این کمیسیون و مقامات عالیرتبه سازمان انرژی اتمی ایران حضور داشتند.
در این نشست میان مقامات عالیرتبه کمیسیون عالی انرژی اتمی افغانستان و سازمان انرژی اتمی ایران روی چگونگی همکاری های سازمان انرژی اتمی ایران در بخش های مختلف استفاده صلح آمیز از انرژی اتمی و تخنیک های آن، در افغانستان بحث و تبادل نظر صورت گرفت و از جمله همکاری های تخنیکی- علمی در بخش های طب هستوی و مشخصاً تشخیص سرطان و درمان آن با استفاده از تکنالوژی های هستوی، زراعت هسته ای و اصلاح بذرهای زراعتی و مطالعه نوتروشن خاک ها و همچنین اشعه دهی موادی غذایی مانند: میوه های خشک و تازه برای دوام طول عمر این محصولات و از بین بردن آفت‌هایی زراعتی با استفاده از تخنیک های هستوی وعده همکاری های همه جانبه از طرف سازمان انرژی اتمی ایران داده شد.
علاوه براین دکتور علی اکبر صالحی معاون رئیس جمهور، جهموری اسلامی ایران و رئیس سازمان انرژی اتمی آن کشور، در قسمت رفع محدودیت های تحصیل دانشجویان افغانستان در رشته های مرتبط به تکنالوژی صلح آمیز هسته‌ای که حساسیت جهانی ندارد، وعده همکاری سپرد و در بخشی از سخنانش گفت: جمهوری اسلامی ایران تلاش می کند که در هماهنگی با وزارت علوم و فناوری کشور محدودیت های تحصیلی را در رشته های طب هسته‌ای، کشاورزی هسته‌ای و لیزر را که تا هنوز اجازه نداشته است، بردارند و زمینه ای تحصیلات و پژوهش های علمی را در بخش های تکنالوژی هسته‌ای برای متخصصین، کارشناسان و دانشحویان افغان در دانشگاه ها و مراکز پژوهشی ایران فراهم کنند. آقای صالحی یادآور شد که در حال حاضر بیش از 20 هزار دانشجو افغان در دانشگاه های ایران مشغول به تحصیل هستند.
بنا به درخواست کشور افغانستان، آژانس بین المللی انرژی اتمی 5 پروژه را مبلغ نزدیک به 3 میلیون دالر امریکایی برای سال های 2020 و 2021 برای افغانستان در نظر گرفته است، این پروژه ها شامل: نظارت و کنترول مواد رادیو اکتیف، تهیه نقشه آب های زیرزمینی، پلان انرژی، زراعت و طبابت و همچنین ارتقای ظرفیت کارشناسان و متخصصین کمیسون عالی انرژی اتمی می شوند.
در این نشست ضمن چگونگی اجرایی این پروژه ها، با نماینده آژانس بین المللی انرژی اتمی بالای پروژه های سال های قبل که بنابر نبود نیروی انسانی، عدم همکاری ها و مشکلات موجود اداری، محدودیت سفر های متخصصین آژانس و نهاد های خارجی به افغانستان عملی نشده است نیز بحث و تبادل نظر گردید. کمیسیون عالی انرژی اتمی کشور تلاش دارد تا زمینه‌ی همکاری های مشترک منطقهیی را به همکاری آژانس فراهم کند و همچنین با استفاده از سیاست کلی آژانس در راستایی تشویق و ترغیب همکاری هایی منطقه‌ای کشور های عضو، تلاش دارد تا با اکثر کشور های منطقه که در راستایی استفاده از تخنیک های هستوی در طب، صنعت و زراعت پیشرفت کرده است، ارتباط بر قرار نموده و از همکاری های تخنیکی- علمی آن ها، در بخش های یاده شده استفاده نماید، که خوشبختانه همکاری های تخنیکی- علمی میان کمیسیون عالی انرژی اتمی و سازمان انرژی اتمی ایران بر اساس همین سیاست و لزوم دید آژانس بین المللی انرژی اتمی، صورت گرفته است.
به گفتهی نماینده آژانس بین المللی انرژی اتمی، تکنالوژی هسته‌ای در بیش از 70 درصد پروژ ه های توسعه دوامدار یک کشور نقش موثر ایفا می‌کند، بنابراین باید همکاری کشور های منطقه و جهان در بخش ترویج تکنالوژی های هستوی در افغانستان افزایش یابد و این کمک ها می تواند که در توسعه پایدار و خود کفایی این کشور رول ارزنده را بازی کند.
دکتور طاهر شاران ضمن سپاسگزاری از مقامات عالیرتبه سازمان انرژی اتمی ایران و نماینده ارشد آژانس بین المللی انرژی اتمی گفت متاسفانه افغانستان نزدیک به چهل سال جنگ و ناامنی نتوانسته است که تا هنوز بخش های رادیولوژی و تشخیص سرطان توسط تکنالوژی هسته‌ای را فعال سازد و بدبختانه سالانه هزاران شهروند ما، برای تداوی و اشعه درمانی به خارج از کشور سفر می کنند و از این طریق مصارف و زیان های هنگفت اقتصادی را متقبل می گردند در حالیکه با توجه به استندرد های پیشنهادی سازمان جهانی صحت برای هر یک میلیون نفر جمعیت، یک مرکز اشعه درمانی نیاز است. اما متاسفانه در افغانستان با جمعیت بالغ به 31 میلیون انسان، تا اکنون هیچ گونه مرکز اشعه درمانی وجود ندارد.
اما خوشبختانه، در اثر تلاش های کمیسیون عالی انرژی اتمی و همکاری وزارت تحصیلات عالی کشور و آژانس بین المللی انرژی اتمی، طی 2 سال آینده شفاخانه علی آباد با سرمایه گذاری نزدیک به 13 میلیون دالر به عنوان اولین مرکز ملی اشعه درمانی در کشور، فعال خواهد شد. آژانس بین المللی انرژی اتمی و وزرات تحصیلات عالی در این بخش همکاری جدی دارند تا این مرکز هر چه زودتر فعال شود. کمیسیون عالی انرژی اتمی افغانستان در بخش های نظارت تخنیکی، جلب بودجه و حمایت نهاد های خارجی و تربیت نیروی متخصص مورد نیاز را به همکاری آژانس به عهده دارند.
به گفته دکتور شاران نظر به استندرد های جهانی، هر مرکز رادیو تراپی طور اوسط به شمول بخش های تشخیص طبابت هسته‌ای در حدود 20 نفر کارمند متخصص ضرورت دارد. بنابر این با توجه به جمعیت فعلی، افغانستان در حدود 35 مرکز اشعه درمانی و 700 نفر متخصص این رشته را ضرورت دارد. بناً ایجاد مراکز اشعه درمانی و تربیت نیروی متخصص انسانی، نیازمند یک پلان بزرگ ملی می باشد که خوشبختانه کمیسیون عالی انرژی اتمی افغانستان در مطابقت به صلاحیت های قانونی اداره و قانون انرژی هستوی و با همکاری وزارتخانه ها و مراکز مربوطه، همکاری همه جانبه نموده و می نماید و همچنین تلاش می کند که کمک های آژانس و نهاد های بیرونی را در این قسمت جلب نماید.
خوشبختانه نماینده ارشد آژانس بین المللی انرژی اتمی در این نشست در قالب برنامه همکاری های تخنیکی آژانس وعده سپرد که در حدود 2 میلیون دالر بودجه برای ایجاد مرکز تشخیص سرطان، کمک می کند و همچنین دولت ایران نیز در قسمت تربیت نیروی تخصصی این مرکز وعده همکاری داده است.
قابل ذکر است که کمیسیون عالی انرژی اتمی افغانستان از همه‌ی کشورهای دوست و جامعه جهانی مخلصانه تقاضای حمایت و همکاری را در بخش های استفاده صلح آمیز از انرژی اتمی در افغانستان را دارد تا با تربیت کادرهای علمی و تخصصی و نیز در اختیار قرار دادن تجهیزات و وسایل تخنیکی لازم در بخش هایی طبابت، صنعت و زراعت هسته‌ای، برای رشد و توسعه پایدار و شگوفایی اقتصادی افغانستان، رول اساسی بازی کنند.
ریاست عمومی بورد اجرائیوی و تخصصی کمیسیون عالی انرژی اتمی
